- ممانعت از ملاقات فرزند
- تعریف حضانت
- نکاتی در مورد ماده 1174 قانون مدنی
- کاهش مدت زمان ملاقات
- تعیین مکان ملاقات
- درخواست صدور حکم ملاقات
- جلوگیری از تضییع حق افراد
ممانعت از ملاقات فرزند
تعریف حضانت
در تعریف حضانت می توان گفت حق و تکلیفی است که مقنن برای نگهداری از فرزندان به والدین داده است.
مقنن در ماده 1168 قانون مدنی آورده است که نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است و طبق ماده 1172 قانون مدنی هیچ یک از ابوین حق ندارد در مدتی که حضانت طفل بر عهده آنهاست از نگهداری او امتناع کند. در صورتی که والدین از نگهداری طفل سرباز زند دادگاه می تواند آنها را الزام به نگهداری از فرزند کند و در صورتی که این الزام موثر نباشد یا بیم فساد و تباهی طفل برود شرایط حضانت فرزند را به خرج پدر و در صورت فوت وی یا عدم تمکن به خرج مادر مهیا می کند.
بنا بر تاکید مجدد حضانت فرزندان هم حق و هم تکلیف والدین است و در صورتی که یکی از والدین از نگهداری فرزند خودداری کند دیگری می تواند الزام او را از دادگاه بخواهد.
حضانت فرزندان در درجه اول بر عهده والدین است و در صورت فوت یکی از آنها حضانت بر عهده طرف دیگر است و در صورت عدم صلاحیت طرف دیگر، دادگاه تصمیم شایسته در این مورد اتخاذ خواهد کرد.
از فحوای کلام مقنن در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده می توان فهمید که در درجه بعد اشخاص عهده دار حضانت عبارتند از جدپدری و وصی منصوب از طرف آنها که صلاحیت لازم را داشته باشند.
در قانون برای حضانت فرزندانی که والدین آنها به هر جهت با یکدیگر زندگی نمی کنند نیز تعیین تکلیف شده است. بر مبنای قانون، حضانت دختر و پسر تا هفت سالگی با مادر است و بعد از آن تا سن بلوغ بر عهده پدر است.
نکاتی در مورد ماده 1174 قانون مدنی
قانون مدنی در ماده 1174 آورده است در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر، ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشد، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد، حق ملاقات با فرزند خود را دارد. |
- در توضیح این ماده می توان به این مورد اشاره کرد که حضانت از جانب یکی از طرفین ملازمه با متارکه زوجین ندارد و اگر زوجین بدون متارکه در یک منزل ساکن نباشد نیز این ماده جاری خواهد بود. در صورتی که والدین در خصوص زمان و مکان و مدت ملاقات با یکدیگر به توافق نرسند می بایست به دادگاه مراجعه کرده تا دادگاه در این مورد حل اختلاف کند. به هیچ وجه امکان محروم نمودن والدین از ملاقات با فرزند وجود ندارد و دادگاه نمی تواند به این امر حکم دهد.
- حق ملاقاتی هم که مقنن در این ماده برای هر شخصی که فرزند او با وی زندگی نمی کند عام است و هیچ قیدی ندارد. بنابراین ملاقات با فرزند حق والدین است و امکان از بین بردن این حق به هیچ وجه وجود ندارد و طرف مقابل در صورت ضرورت فقط می تواند زمان ملاقات با فرزند را کاهش دهد یا مکان آن را تغییر دهد و آن هم فقط بوسیله حکم دادگاه و در جهت مصلحت طفل.
کاهش مدت زمان ملاقات
در مواردی ممکن است زمانی که برای ملاقات تعیین شده باشد به مصلحت طفل نباشد و بیم فساد و تباهی برود و مشکلات متعدد جسمی یا روانی برای طفل ایجاد کند. مانند زمانی که یکی از والدین معتاد باشد در این صورت میتوان نسبت به کاهش مدت زمان ملاقات صرفا از طریق دادگاه اقدام کرد اما نمیتوان فرد را به طور کامل از ملاقات فرزندش محروم کرد.
- برای درخواست کاهش مدت زمان ملاقات شرایطی لازم است که از قرار زیر است:
- گاهی ممکن است ملاقات آسایش روحی و جسمی طفل را از بین ببرد. مانند این که پدر طفل که تقاضای ملاقات با فرزند خود را برای دو روز آخر هفته دارد کارگر کارخانه آجرپزی است و منزل وی اتاقکی نچندان راحت در گوشه ایی از کارخانه باشد که امکانات اولیه رفاه و آسایش را ندارد
- در صورتی که پدر یا مادر تقاضا کننده ملاقات صلاحیت اخلاقی لازم را نداشته باشد. مثلا مادر به فساد اخلاقی شهره باشد یا دارای ثبات اخلاقی نباشد.
در این صورت طرف مقابل می بایست با در دست داشتن اسناد و مدارک قابل قبول به مرجع صالح مراجعه کند و صرف ادعا قابل قبول نیست. در این موارد مرجع صالح شورای حل اختلاف است.
تعیین مکان ملاقات
تا پیش از تصویب قانون حمایت خانواده محل تحویل یا ملاقات اطفالی که والدین آنها در مورد ملاقات اختلاف دارند در کلانتری صورت میگرفت اما با تصویب قانون حمایت خانواده جدید قوه قضاییه مکلف شده است که شرایطی مهیا کند که مناسب مصالح کودک و خانواده باشد.
- ماده 68 آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده:
در اجرای تبصره ماده ۴۱ قانون رئیس کل دادگستری استان موظف است در هر حوزه قضائی، محل یا محل‌هایی را با فضای متناسب با روحیات اطفال با همکاری و استفاده از امکانات و منابع انسانی سازمان بهزیستی و ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت و درمان یا سایر مراکز ذیربط با تعداد کافی مددکار اجتماعی (بویژه زنان) و درصورت نیاز، مامور انتظامی، جهت ملاقات والدین با اطفال اختصاص دهد. |
درخواست صدور حکم ملاقات
درخواست صدور حکم ملاقات میبایست از دادگاه خانواده صورت گیرد و این امر یک امر کاملا حقوقی بوده و با تقدیم دادخواست انجام میپذیرد.گاها ممکن است قبل از تقدیم دادخواست یا صدور رای نیاز به تعیین وقت ملاقات باشد که این موهم با دادخواست دستور موقت ملاقات با فرزند صورت میگیرد.
نمونه دادخواست دستور موقت ملاقات با فرزند:
با سلام ؛
احتراما به استحضار عالی می رساند : اینجانب ......................... در تاریخ ....................... در دفترخانه ................. با خوانده عقد زوجیت دائم منعقد نموده ایم و ثمره این ازدواج ............. تعداد فرزند دختر / پسر .............. ساله می باشد . اما به دلیل اختلافات خانوادگی در تاریخ .................... به موجب طلاق نامه .................... از هم جدا شده / جدا از یکدیگر زندگی می کنیم و حضانت فرزند / فرزندان مشترک به عهده خوانده دعوا می باشد . اما ایشان با ممانعت از ملاقات اینجانب با فرزندان ، موجبات بروز ناراحتی های فراوان روحی برای اینجانب و فرزند مشترک را فراهم آورده است و امکان ورود خسارات معنوی جبران ناپذیری برای آینده فرزند غیر قابل انکار است . لذا به دلیل فوریت امر ، تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر اجازه ملاقات با فرزند مشترک و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده محترم را به موجب مواد 310 لغایت 325 قانون آیین دادرسی مدنی را دارم .
جلوگیری از تضییع حق افراد
بر مبنای قانون اگر توافقی برای ملاقات فرزند بین ابوین صورت گیرد برمبنای آن عمل می شود و در غیر این صورت دادگاه حل اختلاف خواهد کرد. در قانون مواردی برای جلوگیری از تضییع حق افراد در این مورد در نظر گرفته شده است.
مانند:
پدر و مادری که حضانت طفل را بر عهده دارد نمیتواند طفل را از محل حضانت خارج کند مگر با اجازه دادگاه.
ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده:
صغیر و مجنون را نمیتوان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با درنظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی‌حق این امر را اجازه دهـد. دادگاه درصـورت موافقت با خـارج کردن صغیـر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذینفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تامین مناسبی اخذ می‌کند. |
جلوگیری از ملاقات با فرزند
ضمانت اجرای جلوگیری از ملاقات با فرزند در قانون حمایت خانواده به شرحی است که در مواد 40 و 41 آمده است.
هرکس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رای نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می‌شود. |
ماده 40 قانون حمایت خانواده:
هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسوول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند ویا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند. تبصره ـ قوه قضائیه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید. آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف شش‌ماه توسط وزارت دادگستری تهیه می‌شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد. |
ماده 41 قانون حمایت خانواده:
هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسوول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند ویا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می‌تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش‌بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند. تبصره ـ قوه قضائیه مکلف است برای نحوه ملاقات والدین با طفل ساز و کار مناسب با مصالح خانواده و کودک را فراهم نماید. آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف شش‌ماه توسط وزارت دادگستری تهیه می‌شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد. |
