وکالتنامه رسمی
وکالت در لغت به معنای نیابت است. در لغتنامه دهخدا ذیل واژه وکیل نیابت و جانشینی آمده است. در اصطلاح حقوقی وکالت عقدی است که فی ما بین حداقل ۲ نفر منعقد می شود و در آن یک طرف طرف دیگر را نایب و نماینده خود در انجام امری میکند.
وکالتنامه نوشته و سندی متضمن واگذاری کاری یا خواستن انجام امری از جانب کسی(که اصطلاحا موکل نامیده می شود) به دیگری (که اصطلاحا وکیل نامیده می شود) با شرایط معین و حدود و اختیارات مرقوم در آن.
وکالت عقدی جایز است یعنی هر یک از طرفین هر زمان که بخواهد می تواند عقد وکالت را فسخ کند. به دیگر سخن وکیل هر زمان که بخواهد استعفا دهد و موکل هر زمان که بخواهد وکیل را عزل کند.
وکالت از جمله عقود معین است عقود معین عقودی هستند که شرایط و ضوابط آنها در قانون مشخص شده است. بنابراین عقد وکالت علاوه بر داشتن شرایط اساسی صحت عقود باید دارای شرایط خاص عقد وکالت که مد نظر مقنن است نیز باشد.
برای وکالت تقسیم بندی گوناگونی انجام شده است. مثلا وکالت مطلق و مقید که به اعتبار حیطه اختیارات این تقسیم بندی صورت گرفته است. یا وکالت عادی یا رسمی که بنا به اعتبار نحوه تنظیم انجام شده است.
در این مقاله سعی بر شرح نحوه تنظیم استعلام و ابطلال وکالت رسمی شده است.
در ابتدای امر و برای تعریف وکالت رسمی می بایست تعریف سند رسمی را دانست. سند رسمی سندی است که توسط ماموران رسمی دارای صلاحیت و با رعایت مقررات قانونی تنظیم شده باشد سند رسمی محسوب می شود.
ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی:
اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند رسمی است.
- دخالت مامور رسمی: مامور رسمی فردی است که مقنن در قوانین خود صالح به تنظیم اسناد قرار داده است. تنظیم سند باید توسط مامور رسمی صورت گیرد مانند دخالت سردفتر در تنظیم وکالتنامه رسمی.
- صلاحیت مامور رسمی: سندی رسمی است که مامور رسمی صرفا در حدود صلاحیت خود آن را تنظیم کند.
- رعایت مقررات قانونی: سند در صورتی رسمی است که مامور رسمی در حدود صلاحیت خود و با رعایت مقررات قانونی آن را تنظیم کرده باشد مثلا در وکالتنامه رسمی امضای سردفتر اسناد رسمی بیانگر این است که سند تنظیمی منطبق بر واقعیت است و مقنن این امر را تشریفاتی الزامی قرار داده است و حال اگر سردفتر وکالتنامه را تنظیم کند اما از امضای آن خودداری کند وکالتنامه رسمی طبق قانون تنظیم نشده است و از ارزش و اعتبار اسناد رسمی بی بهره است.
تفاوت عمده اسناد رسمی و اسناد عادی درعمل میزان اعتبار آنها نزد محاکم و ایرادات وارده نسبت به آنهاست.
در ابتدای ورود به دفترخانه اسناد رسمی سردفتر هویت شما را بوسیله شناسنامه و کارت شناسایی معتبر عکسدار چک میکند تا احراز کند که مدارک تحویلی به دفترخانه متعلق به شماست یا خیر. اگر سردفتر بدون احراز هویت طرفین اقدام به ثبت سند کند مرتکب جرم شده است و مقنن برای سردفتر خاطی از یکسال تا سه سال انفصال از خدمات دولتی در نظر گرفته است. اگر سردفتر در هویت یکی از طرفین تردید کند این شخص باید دو شخص مورد اعتماد به دفنرخانه معرفی کند و آنها هویت وی را در دفترخانه تصدیق کنند و سردفتر هم باید این امر را ذکر کرده و ذیل آن را امضا کند.
پس از آن سردفتر اهلیت طرفین را برای بستن عقد وکالت بررسی می کند مثلا چک می کند که به سن قانونی برای انجام موضوع وکالت رسیده است یا خیرکه این امر به سادگی از روی شناسنامه قابل احراز است. یا مثلا شخصی وکالت در فروش منزل مسکونی خود را به شخص دیگر می دهد که در این مورد سردفتر وظیفه دارد مدارک احراز مالکیت موکل را مطالبه کند و در صورت تصدیق اقدام به ثبت آن کند.
برگه ایی که وکالتنامه در آن ثبت می شود اوراق بهادار مخصوصی است که از طرف سازمان ثبت اسناد و املاک چاپ شده است. سند باید به زبان فارسی و خوش خط و خوانا تنظیم شود. سند با مداد یا ابزاری که میتوان نوشته آنها را به آسانی پاک کرد نوشته شود.
سند تنظیمی به تعداد طرفین به علاوه یک نسخه تهیه می شود. یک نسخه از وکالتنامه در دفترخانه تنظیم کننده سند می ماند و به هر یک از طرفین یک نسخه از سند در صورت درخواست آنها تحویل می شود تا در صورت دعوا یا اختلاف مستند دعوا یا دقاع خود قرار دهند. در هنگام تحویل سند به طرفین این امر در دفتر مخصوصی قید می شود و رسیدی گرفته می شود.
- وکالتنامه های تنظیمی در خارج از کشور باید به تایید مامور کنسولی یا مقامات ذی ربط کنسولگری برسد که در این صورت سند رسمی می باشد.
برای استعلام اعتبار وکالتنامه می توان از طریق سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اقدام کرد.
در این سایت شما می بایست شناسه سند و رمز تصدیق را وارد کنید. در تمامی وکالتنامه های رسمی شناسه سند در بالای صفحه سمت راست قرار دارد و رمز تصدیق در بالا سمت چپ قرار دارد.
اگر وکالتنامه نامعتبر باشد مشخصات سند در ذیل فرم اطلاعات قابل مشاهده است و اگر وکالتنامه باطل شده باشد یا موجود نباشد پیامی با این عبارت مشاهده می شود: چنین سندی وجود ندارد.
وکالت به طرق زیر مرتفع می شود:
- به عزی از سوی وکیل. مگر اینکه وکالت وکیل یا شرط عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد. برای مثال ضمن عقد بیع یا اجاره یا صلح نامه شرط عدم عزل عقد وکالت شودیا خود عقد وکالت ضمن این عقود آورده شود تا به صورت لازم درآمده و حق عزل از سوی موکل در آن ساقط شود.
- به استعفای وکیل. همانند شرایط بالاست.
- به موت یا جنون وکیل یا موکل. عقد وکالت از جمله عقود اذنی استو با فوت و جنون هر یک از طرفین از بین می رود زیرا استمرار اذن به واسطه مرگ یا جنون فرد که منشا اذن است در این حالت از بین رفته است.
مقنن در مورد سفه با ظرافت خاصی عمل کرده و همه موارد وکالت را به وسیله سفه باطل دانسته است مگر وکالت در امور غیر مالی و وکالت در تملکات بلاعوض. چرا که شخص سفیه میتواند در امور غیر مالی خود دخل و تصرف کند و همچنین شخص سفیه می تواند مالی را بدون عوض تملک کند زیرا در این صورت خطری دارایی وی را تهدید نمی کند و مال وی را در خطر نابودی قرار نمی دهد.
عده ایی از حقوقدانان از بین رفتن موضوع وکالت را از طرق انحلال وکالت می دانند. از بین رفتن موضوع خود به ۲ نوع است:
- از بین رفتن مادی مثلا فردی وکالت در فروش ماشین خود را به شخص دیگری بدهد اما ماشین آتش گرفته و از بین برود
- از بین رفتن حقوقی موضوع وکالت که خود بر ۳ نوع است:
- وکیل موضوع وکالت را انجام دهد مثل اینکه وکیل موضوع وکالت را انجام بدهد مثل فروش ماشین در مثال بالا
- موکل قبل از وکیل موضوع را انجام دهد.قاعده بر این است که موکل می تواند قبل از وکیل موضوع را خودش انجام دهد مگر که این حق از او سلب شده باشد و اگر در این صورت انجام بدهد باطل است مثل فروش ماشینتوسط خود موکل در مثال بالا
- موکل قبل از وکیل کاری انجام دهد که با موضوع وکالت منافات دارد. مثلا فردی وکالت فروش خودرو خود را به دیگری داده است ولی خودش قبل از فروش خودرو توسط وکیل خودرو را وقف کند. قاعده بر این است که موکل می تواند عملی انجام دهد که با موضوع وکالت منافات داشته باشد مگر این حق از او سلب شده باشد.
برای ابطال وکالتنامه می بایست ابتدا در دادگاه حقوقی دعوایی با موضوع بطلان عقد وکالت طرح کرد و حکمی در ابطال عقد وکالت از دادگاه اخذ نمود. عقدی که شرایط اساسی صحت عقود در آن رعایت نشود محکوم به بطلان است مانند عدم اهلیت طرفین یا عدم مشروعیت جهت معامله و ... .
بعد از صدور حکم در بطلان عقد وکالت دعوای ابطال وکالتنامه با استناد بطلان عقد که در حکم قید شده است طرح می شود. در این حالت دادگاه به ابطال وکالتنامه حکم می کند. به دیگر سخن ابطال وکالتنامه فرع بر بطلان آن است.
